یکتا دین مدیر

تحقیق: نونا صالحی

کتابي تحت عنوان ” تأثير گذارترين هاي تاريخ ” توجه مرا به خودش جلب کرد . “مايکل هارت” ( محقق آمريکايي و نويسنده اين کتاب ) تلاشي کرده بود در جهت درجه بندي يکصد انساني که بيشترين اثر را به جهان اطراف خود داشته اند . جالب بود که بعد از چاپ کتاب ، نتيجه بسيار بحث برانگيز از آب درآمد . خصوصاً در مورد اينکه از چه کساني در اين فهرست و در کجاي آن نام برده شده است  و يا چرا اصلاً نامش در آن نيامده است؟

نويسنده، حضرت محمد(ص) را در صدر فهرست خود قرار داده بود . در ميان ده نفر اول نام هيچ آمريکايي به چشم نمي خورد در حالي که  فرازترين جايگاه در بين آمريکايي‌ها، به جرج واشنگتن تعلق داشت که جاي بيست و ششم را اشغال کرده بود . از بنيامين فرانکلين و آبراهام لينکلن در اين فهرست يکصد نفره نامي برده نشده بود و تنها به ذکر افتخاري از ايشان بسنده بود .

او اساس انتخاب خود را بر مبناي تعداد افرادي قرار داده بود که هر کدام از آنها بر اطراف خود تاثير گذارترين بوده اند و اين اثر در طول زمان تداوم داشته است . انتخاب هاي اول نويسنده، با اقبال عامه مواجه نشد .  اما به نظر من اگر آنها حتي تفاوت هاي ظاهري حضرت محمد (ص) را با سايرين مي‌دانستند، ديگر تعجب نمي كردند. 

در طول تاريخ محمد (ص) تنها فردي است که به طور همزمان در هر دو زمينه دين و حکومت ، بيشترين موفقيت را داشت و در نقش يک رهبر سياسي و مذهبي عمل کرده است . براي مثال بد نيست که بازهم حکايت جنگ بدر را بشنويم . در جنگ بدر تعداد نيروهاي مسلمانان 313 نفر مرد داوطلب بودند که بيش از 70 شتر و دو اسب  نداشتند. در حالي که نيروهاي دشمن 950 نفر با هفتصد شتر و يک اسب بودند . در آن زمان اعراب انفرادي مي‌جنگيدند و جنگ تن به تن را ترجيح مي دادند . هر کس مي کوشيد به تنهايي ابراز شجاعت کند تا به جلوه در آيد و اهميتي به پيروزي يکديگر نمي دادند.

پيامبر خطاب به مسلمين گفت ما مانند طائفه قريش نيستيم و ما در اين جنگ براي خدا پيکار مي کنيم ، نه براي خودمان .  ديگر اينکه شمار سربازان ما در اين جنگ يک سوم سربازان مکه است و اگر انفرادي بجنگيم نابود خواهيم شد ، اما هرگاه گروهي پيکار نماييم ، اميد پيروزي داريم.

بعد از آن پيامبر تاکتيکي را به نام فالانژ به مسلمين آموخت . فالانژ عبارت از اين بود که سربازان کنار هم مي ايستادند و بعد صف آنها خم مي شد و به شکل مثلث يا مربع يا دايره در مي آمد . روي تمام سربازان به يک طرف يعني به سوي دشمن و پشت آنها به داخل مثلث بود. در نتيجه دشمن نمي توانست از عقب به آنها حمله کند براي اينکه به هر طرف مي رفت با روي سربازان مواجه مي گرديد.در هر فالانژ يعني در هر دسته مثلث شکل ، يک پرچمدار ديده مي شد و سه دسته مثلث شکل هر يک مکمل و پشتيبان ديگري بودند .  حضرت محمد (ص) براي اولين بار در تاريخ عربستان اين تاکتيک نظامي را وارد کرد و در جنگ بدر مورد استفاده قرار داد .

حيرت آور است که چگونه حضرت محمد(ص) که سربازانش يک سوم سربازان مکه بود تصميم گرفت که با آنها بجنگد. سربازان مکه ترسو نبودند که تصور کنيم حضرت محمد(ص) با چنين انديشه اي پا به ميدان گذاشته بود . آن دوره پيروزي در جنگ را تعداد سربازان رقم مي زد در صورتي که مسلمانان داراي چنين شرايطي نبودند .

اين ابتکارات حکايت از اين مي کند که حضرت محمد(ص) از فن جنگ اطلاع داشت. آنچنان که آموزه هاي آن حضرت به جانشينانش هم منتقل شد و سبب فتوحات بزرگي در جهان گرديد.

همه ما مي دانيم که محيطي که رسول ا… (ص) در آن به دنيا آمد به دليل روحيه بي رحمانه، تعصبات جاهلانه ، غارتگري ها و … عرب‌ها،  به دنياي عقب افتاده آن روز معروف است.

و اما با وجود چنين شرايطي، آن حضرت چگونه و تحت تاثير چه عواملي ساخته و تربيت شد؟ روش‌هاي او براي حکومت جامعه و فرماندهي جنگ ها چگونه بوده است؟

آموزه ها و تفکرات آن حضرت در مورد شيوه هاي رهبري جامعه و اداره آن و به طور کلي تاکتيک ها و فنوني را که در جنگ هايش استفاده مي کرده از کجا سرچشمه گرفته بود؟

در قسمت هاي بعدي قصد داريم بيش تر در اين زمينه ها با همديگر فکر کنيم. شما هم اگر نظري داريد ما را در جريان بگذاريد.

منابع :

1- ويرژيل گيورگيو، کنستانت – [حضرت]  محمد [ص] پيامبري که بايد از نو شناخت. 

2- هارت، مايکل- تاثيرگذارترين‌هاي تاريخ.  

3-  اسميت، هيرم – مديريت برخود.

4- تحليلي بر مديريت اسلامي.